Ukryte zyski w estońskim CIT: najem od wspólników i „odpowiednie wyposażenie spółki”

Co łączy luksusowy hotel z zakładem ślusarskim? Stanowisko fiskusa wobec skutków na gruncie estońskiego CIT najmu od wspólników mienia wykorzystywanego w działalności gospodarczej. Po stronie podatników stają jednak sądy administracyjne – i to zaskakująco konsekwentnie.

Estoński CIT: przemysł i hotelarstwo wobec problemu ukrytych zysków

W jednym z poprzednich wpisów omówiliśmy zagadnienia związane z zastosowaniem opodatkowania estońskim CIT w branży IT, głównie – limitu przychodów pasywnych (kliknij, aby przeczytać artykuł). Praktyka obrotu prawnego wskazuje, że dla podatników stosujących estoński CIT źródłem sporów z fiskusem może stać się także identyfikacja tzw. ukrytych zysków, a zwłaszcza ocena podatkowych skutków najmu od wspólników spółki – podatnika estońskiego CIT rzeczy służących do prowadzenia działalności (np. maszyn przemysłowych, narzędzi czy nieruchomości). Problem ten dotyczy – przynajmniej w świetle interpretacji podatkowych – przede wszystkim tych branż, w których dla rozwoju biznesu niezbędne są inwestycje w kosztowne środki techniczne (przemysł) lub nieruchomości (hotelarstwo).

CIT estoński – ukryte zyski w ustawie o CIT i objaśnieniach podatkowych MF

Przypomnijmy, że na gruncie przepisów o ryczałcie od dochodów spółek (estońskim CIT) przez „ukryte zyski” rozumie się świadczenia pieniężne, niepieniężne, odpłatne, nieodpłatne lub częściowo odpłatne, wykonane w związku z prawem do udziału w zysku, inne niż podzielony zysk, których beneficjentem, bezpośrednio lub pośrednio, jest udziałowiec, akcjonariusz albo wspólnik lub podmiot powiązany bezpośrednio lub pośrednio z podatnikiem lub z tym udziałowcem, akcjonariuszem albo wspólnikiem, a otwarty katalog „ukrytych zysków” zawiera art. 28m ust. 3 ustawy o CIT.

O ile sam ustawowy katalog „ukrytych zysków” w estońskim CIT ma charakter otwarty i został skonstruowany wysoce kazuistycznie, o tyle bardziej syntetyczne podejście znajdziemy w wydanych przez Ministra Finansów objaśnieniach podatkowych (Przewodnik do ryczałtu od dochodów spółek). Czytamy tam, że charakter dochodu stanowiącego „ukryty zysk” wskazuje jednak, że co do zasady ukrytym zyskiem są świadczenia, których wynikiem jest przysporzenie bezpośrednie lub pośrednie dla podmiotu powiązanego ze spółką będącą podatnikiem ryczałtu.

Wobec otwartego katalogu „ukrytych zysków” oraz szerokiego ich zdefiniowania w objaśnieniach podatkowych nie jest zatem zaskoczeniem stanowisko organów, które próbują rozszerzyć katalog ukrytych zysków w estońskim CIT o dodatkowe elementy.

Najem prasy hydraulicznej i ukryte zyski: estoński CIT w branży produkcyjnej

Nierzadko powstania u podatników estońskiego CIT „ukrytych zysków” fiskus dopatruje się w związku z zawieranymi przez podmiot opodatkowany ryczałtem od dochodów spółek umowami najmu narzędzi i maszyn przemysłowych. Punktem wyjścia dla organu jest tu sformułowanie z objaśnień podatkowych: W relacji spółka – wspólnik istotne może być w przedmiotowej ocenie to, czy wspólnik zadbał o wyposażenie spółki w aktywa niezbędne dla prowadzonej działalności gospodarczej i czy ewentualny niedobór tych aktywów nie jest przyczyną działań polegających na dokapitalizowywaniu w następstwie tego spółki, tj. dokapitalizowywaniu w innej formie niż w postaci wkładu do spółki (np. w formie pożyczki, udostępniania nieruchomości). Wydawane na tym tle interpretacje indywidualne prowadzą do wniosku, że Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, określając „prawidłowe wyposażenie” spółek produkcyjnych, poznał arkana przemysłu nie mniej dogłębnie niż prawo podatkowe.

Przykładowo: w interpretacji indywidualnej 0111-KDIB1-2.4010.696.2023.2.DP Dyrektor KIS uznał za nieprawidłowe stanowisko spółki rozważającej wybór opodatkowania estońskim CIT, która utrzymywała, że wypłacane wspólnikowi z tytułu najmu nieruchomości i pras hydraulicznych wynagrodzenie nie będzie stanowiło ukrytego zysku. Zdaniem organu interpretacyjnego, fakt, iż wspólnik będzie wynajmował nieruchomość i prasy hydrauliczne Spółce które są niezbędne w prowadzonej działalności, prowadzi do wniosku, że wspólnicy Spółki nie zadbali o wyposażenie nowo założonej Spółki w aktywa niezbędne dla prowadzonej działalności gospodarczej. Dla Dyrektora KIS nie miało przy tym znaczenia, że spółka jest właścicielem innych narzędzi i maszyn niezbędnych dla prowadzenia działalności w zakresie produkcji elementów metalowych (stoły spawalnicze, przecinarki plazmowe, szlifierki).

Ile linii produkcyjnych trzeba kupić, aby skorzystać z estońskiego CIT?

Podobnie „niedbałym” miał – w oczach fiskusa (interpretacja indywidualna 0111-KDIB1-2.4010.624.2023.2.EJ) – okazać się podatnik, który planował utworzenie – w wyniku przekształcenia – spółki opodatkowanej estońskim CIT. W związku z tym spółka z ograniczona odpowiedzialnością miała wynajmować linię produkcyjną, przed zmianą formy prawnej odsprzedaną temu wspólnikowi (sprzedaż była uzasadniana koniecznością poprawy płynności finansowej). Analizując stan faktyczny przedstawiony we wniosku, organ interpretacyjny wskazał, że – skoro wspólnik będzie wynajmował linie produkcyjną Spółce, która jest niezbędna w prowadzonej działalności, a linia ta historycznie była własnością Spółki, a która przed przekształceniem Spółki została odsprzedana do wspólnika Spółki – to spółka taka nie została wyposażona w niezbędne aktywa. W ocenie Dyrektora KIS stanowisko wnioskodawcy było nieprawidłowe – należności z tytułu najmu będą stanowiły „ukryte zyski” – nawet mimo tego, że własnością tej spółki są pozostałe linie produkcyjne.

Estoński CIT – czy najem nieruchomości od wspólników tworzy „ukryte zyski”?

Stanowiska Dyrektora KIS nie podzielają sądy administracyjne. Przykładu wykładni korzystnej dla spółek opodatkowanych ryczałtem dostarcza wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi (I SA/Łd 513/23), dotyczący podmiotu z branży hotelarskiej. I w tym przypadku organ interpretacyjny, kierując się profiskalnym automatyzmem, utożsamił dochód z najmu z „ukrytym zyskiem”. Sąd, orzekając uwzględnienie skargi, podkreślił w uzasadnieniu, że nie ma podstawy prawnej nakazującej wspólnikowi wyposażenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (operatora) w prawo własności nieruchomości, które służyłyby tej spółce do prowadzenia działalności gospodarczej w postaci obiektu hotelowego w oparciu o który spółka będzie prowadziła działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług. WSA wykazał także zrozumienie realiów branży turystycznej, w której, jak czytamy w uzasadnieniu, obiekty hotelowe wraz z wyposażeniem często nie są prowadzone przez ich właścicieli, tylko przez profesjonalne podmioty tej branży.

Jeszcze bardziej syntetycznie zagadnienie to ujął – w wyroku korzystnym dla podatników estońskiego CIT – WSA w Gorzowie Wlkp. (I SA/Go 276/23): znaczna część podmiotów gospodarczych nie posiada własności nieruchomości i opiera się na wynajmie. Ważne jest, aby udziałowcy spółki z o.o. wyposażyli ją w aktywa niezbędne do generowania przychodów i aby spółka była w stanie własnymi środkami finansowymi zaspokoić swoje potrzeby w zakresie posiadania nieruchomości niezbędnej do prowadzenia działalności np. na podstawie umowy najmu.

Uwaga na kontekst! Estoński CIT w polskich realiach

Sądy administracyjne, szczęśliwie dla podatników estońskiego CIT, w kwestii „ukrytych zysków”, wbrew podejściu organów podatkowych stają często po stronie podmiotów opodatkowanych ryczałtem od dochodów spółek.. Nie wolno jednak zapominać, że model działalności każdej firmy i kontekst każdej transakcji jest inny. Kształtowanie się korzystnej dla biznesu linii orzeczniczej nie zwalnia jednak przedsiębiorców od drobiazgowej analizy skutków podatkowych poszczególnych czynności prawnych.

O wsparciu, którego w tym zakresie mogą udzielić specjaliści zespołu Arena Advisory, przeczytają Państwo na stronie arenaadvisory.com

Autor: