Wsparcie finansowe dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w postaci udzielanych przez udziałowca pożyczek jest atrakcyjnym rozwiązaniem, zwłaszcza ze względu na uniknięcie opodatkowania czynności cywilnoprawnych (PCC). To dlatego wiele firm decyduje się na tę formę kapitałowania. Niemniej jednak istotne staje się zrozumienie skutków podatkowych, gdy udziałowiec postanawia umorzyć udzieloną spółce pożyczkę. Poniższy artykuł skoncentruje się na analizie wpływu tego wydarzenia na podatkową sytuację spółki.
Umorzenie zobowiązania – definicja
Pojęcie „umorzenie zobowiązania” pozostaje nieokreślone w ramach przepisów podatkowych, co skłania do sięgnięcia po zasady interpretacji językowej. Termin „umorzenie” odnosi się do redukcji lub całkowitego zniesienia zobowiązania finansowego poprzez uzyskanie zrzeczenia się należności przez wierzyciela.
Kiedy zobowiązanie ulega rozwiązaniu?
Zgodnie z postanowieniami art. 508 Kodeksu cywilnego, zobowiązanie ulega wygaśnięciu w sytuacji, gdy wierzyciel decyduje się zwolnić dłużnika z zobowiązania, a dłużnik akceptuje to zwolnienie. Ważne jest zaznaczenie, że proces zwalniania dłużnika z zobowiązania wymaga zawarcia umowy pomiędzy stronami stosunku zobowiązaniowego, czyli uzgodnienia zgodnych oświadczeń woli. W tym kontekście nie jest konieczne zachowanie szczególnej formy tej czynności prawnej, a intencje stron mogą zostać wyrażone również w sposób dorozumiany. W sytuacji umorzenia pożyczki występuje wygasanie wierzytelności przysługującej udziałowcowi. Oznacza to, że udziałowiec, będący wcześniej wierzycielem, rezygnuje z prawa do dochodzenia zwrotu udzielonej kwoty pożyczki. W efekcie spółka z o.o. korzysta z konkretnych korzyści w postaci zwolnienia z obowiązku spłaty otrzymanej pożyczki. W art. 12 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT czytamy, że przychodem podatkowym jest wartość, z zastrzeżeniem ust. 4 pkt 8, umorzonych lub przedawnionych:
- zobowiązań, w tym z tytułu zaciągniętych pożyczek (kredytów), z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy;
- środków na rachunkach bankowych – w bankach.
Przychód podatkowy a umorzenie zobowiązania
W świetle powyższego przepisu, uznaje się każdą anulowaną wierzytelność za przychód podatkowy. Kiedy wierzytelność staje się wymagalna i zostaje umorzona przez kontrahenta, wartość tej wierzytelności stanowi przychód podatkowy dla spółki. Aby uznać coś za przychód podatkowy, konieczne jest faktyczne zwiększenie majątku, które ma wymiar finansowy w wyniku umorzenia lub przedawnienia istniejącego zobowiązania.
Wyjątki od reguły
Istnieje jednak jedno wyjątkowe kryterium, które wyłącza umorzone pożyczki spod kategorii przychodów podatkowych dla spółki, zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 8 ustawy CIT. Zgodnie z tym przepisem, nie wlicza się do przychodów kwot równoważnych z umorzonym zobowiązaniem, w tym pożyczkom (kredytom), jeśli umorzenie zobowiązań jest związane z:
- bankowym postępowaniem ugodowym zgodnie z przepisami o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków,
- realizacją programu restrukturyzacji na podstawie odrębnych ustaw,
- przymusową restrukturyzacją zgodnie z Ustawą z dnia 10 czerwca 2016 roku o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji.
Należy zauważyć, że to wyłączenie nie dotyczy sytuacji, gdy pożyczka jest umarzana przez udziałowca spółki.
Co jeśli pożyczka była oprocentowana?
Gdy pożyczka była oprocentowana i umorzenie obejmuje zarówno zobowiązanie główne, jak i należne odsetki spółka z o.o. musi uznawać to jako przychód podatkowy. Odsetki są nierozerwalnie związane z samą wierzytelnością z tytułu udzielonej pożyczki, co oznacza, że zarówno główna kwota, jak i odsetki są traktowane jako przychód podatkowy bez względu na sposób umorzenia.
Autor:
Magdalena specjalizuje się w optymalizacji procesów, współpracy dla obszaru księgowego z uwzględnieniem specyfiki programów księgowych, zarządzeniem oddziałem i zespołami księgowymi. Wspierała klientów w procesach controlingowych oraz audytach. Posiada również doświadczenie we wdrażaniu i automatyzacji procesów księgowych.
Magdalena podczas swojej kariery zdobyła doświadczenie zarówno w korporacjach jak i w biurach rachunkowych.
Absolwentka Wydziału Ekonomicznego w Szkole Wyższej im. Króla Władysława Jagiełły w Lublinie. Ukończyła także Zarządzanie Zasobami Ludzkimi oraz Rachunkowość i Podatki w Wyższej Szkole Handlu i Finansów Międzynarodowych im. Fryderyka Skarbka w Warszawie. Ukończyła także podyplomowe studia
z Rachunkowości na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II w Lublinie.