Restrukturyzacja to specjalistyczne postępowanie dedykowane przedsiębiorcom, którzy borykają się z problemami finansowymi, jednak nie chcą zaprzestać prowadzenia swojej działalności. Choć w dobie kryzysu nie przewidziano odrębnego postępowania restrukturyzacyjnego, to poniżej opiszę także pewne zapowiadane przez rząd rozwiązania, które mają wspomóc przedsiębiorców w prowadzeniu restrukturyzacji przedsiębiorstwa.
Po co restrukturyzacja?
Ustawa wręcz literalnie podkreśla, że głównym celem restrukturyzacji jest uniknięcie ogłoszenia upadłości. Warto jednak, podczas składania wniosku o restrukturyzację, złożyć także wniosek o upadłość. Prawo przewiduje, że w przypadku kwalifikowania się danego przedsiębiorstwa do restrukturyzacji i upadłości, wniosek o restrukturyzację rozpatrywany jest jako pierwszy. Z kolei, gdyby sąd stwierdził, że nasze przedsiębiorstwo nie kwalifikuje się pod restrukturyzację, rozpatrzy wniosek o upadłość. Jest to o tyle istotne, że 30 dniowy termin na złożenie wniosku o upadłość zostaje przerwany dopiero w momencie rozpoczęcia postępowania restrukturyzacyjnego, a sam fakt złożenia wniosku nie przesądza o tym, że takie postępowanie jest w toku. Dopiero sąd po stwierdzeniu zaistnienia przesłanek, wszczyna takie postępowanie.
Kiedy?
Postępowanie restrukturyzacyjne przeznaczone jest dla dłużników niewypłacalnych lub zagrożonych niewypłacalnością. Pojęcie „niewypłacalność” ma zakres taki jak w przypadku upadłości – a więc gdy dłużnik zalega ze spełnieniem zobowiązań, a opóźnienie w spłacie przekracza 3 miesiące albo zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego aktywów, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące.
O restrukturyzacji warto pomyśleć wcześniej – nawet już w momencie kiedy stosunki z naszymi wierzycielami rokują ścieżkę sądową. Warto więc korzystać już z tej drugiej przesłanki, czyli stanu „zagrożenia niewypłacalnością” przedsiębiorcy – szczególnie w obecnej sytuacji załamania gospodarczego. Już pierwsze symptomy trudności finansowych powinny wskazać na potrzebę restrukturyzacji – nawet gdy dłużnik jest zdolny wciąż regulować zobowiązania.
Jak przebiega restrukturyzacja?
Przed restrukturyzacją, zarządzający przedsiębiorstwem powinni dokonać gruntownej oceny stanu finansowego przedsiębiorstwa; m.in. analizy due dilligance, porównanie kosztów i spodziewanych przychodów, kontroli stanu aktualnych należności.
W ustalonym układzie pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem, strony mogą ustalić np. rozłożenie zobowiązań na raty, pomniejszenie kwoty zobowiązaniowej, odroczenie terminu zapłaty, zamianę zobowiązań na udziały bądź akcji spółki. Co bardzo istotne, postępowanie restrukturyzacyjne tamuje egzekucję, która może być wytoczona przeciw dłużnikowi. W związku z tym toczące się postępowania zostaną zawieszone, a przez ten okres nie będą wszczynane nowe.
Należy także wybrać jeden spośród czterech rodzajów postępowań restrukturyzacyjnych; postępowanie o zatwierdzenie układu, przyspieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe oraz postępowanie sanacyjne. Wspólnym elementem tych postępowań jest układ, czyli modyfikacja warunków spełnienia zobowiązań dłużnika za zgodą odpowiedniej większości wierzycieli.
Uprzednie ustalenia dłużnika z wierzycielem, zanim wkroczy się na drogę sądową zdaje się być rodzajem najszybszym i najmniej sformalizowanym (postępowanie o zatwierdzenie układu).
Z kolei najdalej idące jest postępowanie sanacyjne, pozwala m.in. na kwalifikowaną redukcję zatrudnienia. Można także z mocą wsteczną zaingerować w dokonane w ostatnim czasie niekorzystne czynności rozporządzające. Wadą jest jednak przewlekłość i kosztowność tego rodzaju postępowania.
Kto jest uprawniony?
Uprawnionym do złożenia wniosku o restrukturyzację jest przede wszystkim dłużnik. Wyjątkiem jest rozpoczęcie postępowania sanacyjnego, który może zgłosić także wierzyciel osobisty niewypłacalnego dłużnika.
Kiedy sąd nie zgodzi się na restrukturyzację?
Ustawa wykluczę pewne sytuacje, w których restrukturyzacja nie zostanie rozpoczęta:
- Sąd odmówi otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, jeżeli skutkiem tego postępowania byłoby pokrzywdzenie wierzycieli.
- Sąd odmówi otwarcia postępowania układowego lub sanacyjnego, jeżeli nie została uprawdopodobniona zdolność dłużnika do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania i zobowiązań powstałych po jego otwarciu.
- Sąd odmówi otwarcia przyspieszonego postępowania układowego, gdy suma spornych wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.
- Sąd odmówi otwarcia postępowania układowego, gdy nie ma przeszkód do otwarcia przyspieszonego postępowania układowego.
Jakie zmiany?
W rządowym projekcie nowelizacji Tarczy Antykryzysowej (Tarcza Antykryzysowa 1.1 – druk sejmowy nr 330) pojawia się bardzo istotne wyłączenie w zakresie restrukturyzacji. Jak zapowiada w projekcie Ustawodawca, „ustawy nie stosuje się do przedsiębiorców, wobec których (…) otwarte zostało postępowanie restrukturyzacyjne”. I choć w dalszym ciągu przepis ten nie jest obowiązującą już normą, a jedynie procedowanym projektem, należy mieć na uwadze fakt, że jeśli postępowanie restrukturyzacyjne zostanie wszczęte, nasze przedsiębiorstwo będzie mogło był wykluczone z części korzystania z pakietu pomocowego proponowanego przez rząd. Oczywiście w przypadku gdy przepis ten zostanie uchwalony w niezmienionej formie.
Obecnie także procedowany jest projekt Ustawy o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców (druk sejmowy nr 300), która określa tryb, warunki i formy na udzielania pomocy publicznej przedsiębiorcom na ich restrukturyzację i tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne. Pomoc taka udzielana jest na pisemny wniosek i musi być notyfikowana Komisji Europejskiej jako pomoc publiczna.
W przypadku tymczasowego wsparcia restrukturyzacyjnego udzielana jest pożyczka. Wnioskując o to, należy przedstawić uproszczony plan restrukturyzacji, który zawiera m.in. opis trudnej sytuacji finansowej przedsiębiorcy, opis możliwych planów rozwiązania problemów, harmonogram wraz z kalkulacją środków, które mają być podjęte w celu przywrócenia zdolności konkurencyjnej, propozycję wkładu własnego a także pięcioletnią perspektywę przywrócenia długookresowej zdolności do konkurowania na rynku. Zanim pomoc zostanie udzielona, należy wdrożyć ww. tymczasowy plan restrukturyzacji. Pomoc ta jest udzielana, co do zasady na okres nie dłuższy niż 18 miesięcy.
Natomiast w przypadku pomocy na restrukturyzację wsparcie uzyskać może przedsiębiorca znajdujący się w trudnej sytuacji ekonomicznej. Pomoc ma wesprzeć realizację planu restrukturyzacji, prowadzonego przez przedsiębiorcę. W tym jednak przypadku pomoc ta polega na uzupełnieniu wkładu własnego przedsiębiorcy przeznaczonego na finansowanie kosztów restrukturyzacji (co do zasady wkład własny ma stanowić co najmniej 50% jego udziału w kosztach restrukturyzacji). Pomoc na restrukturyzację przewiduje kilka form jej realizacji – jest to m.in. pożyczka, objęcie akcji lub udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym, objęcie obligacji czy ulga w spłacie kary administracyjnej. Co ważne, pomoc ta nie może polegać na finansowaniu nowych inwestycji chyba, że są niezbędne do odzyskania długookresowej zdolności do konkurowania na rynku.
Niemniej, wszystkie wymienione formy pomocy są jeszcze na etapie procedowania w Sejmie, w związku z czym możliwe jest zajście w nich zmian, zanim staną się obowiązującym prawem.
Autor: Przemysław Puzio
Pobierz Infografikę Restrukturyzacja w pięciu pytaniach