Pakiet paliwowy niezgodny z Dyrektywą VAT – wyrok TSUE

17. 09. 2021
VAT

W dniu 9 września 2021 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE, Trybunał) uznał przepisy ustawy o VAT w zakresie tzw. „pakietu paliwowego” za niezgodne z przepisami unijnej Dyrektywy VAT  (Dyrektywa).  

Czym jest „pakiet paliwowy”? 

Pakiet paliwowy to zbiór zmian prawnych w zakresie podatków: VAT i akcyzowego, wprowadzony w 2016 r. zakładający „uszczelnienie” poboru VAT przy wewnątrzwspólnotowych nabyciach paliw silnikowych i tym samym zapobieżenie wyłudzaniu podatku VAT w obrocie tymi paliwami z zagranicą. Pakiet wprowadzał m.in. tzw. przyspieszony VAT tj. obowiązek zapłaty podatku VAT w krótkim, 5-dniowym terminie od przywozu paliwa do Polski (kwestia ta stanowi przedmiot wyroku TSUE). Pakiet paliwowy stanowił odpowiedź na oczekiwania branży paliwowej, borykającej się z nielegalną konkurencją. Jak wskazała Polska Organizacja Przemysłu i Handlu Naftowego w wyniku zmian legislacyjnych w samym sierpniu 2016 r. nastąpił skokowy wzrost sprzedaży paliw o 29% w porównaniu do analogicznego okresu 2015 roku.

Czego dotyczył wyrok? 

Jedna ze spółek paliwowych po nabyciu oleju napędowego o znacznej wartości, nie odprowadziła podatku należnego w terminie ustawowym – 5 dni od wprowadzenia oleju na terytorium Polski. Spółka nie złożyła również stosownej deklaracji podatkowej w tym zakresie. Wobec braku wpłaty podatku i złożenia deklaracji przez Spółkę, Dyrektor Izby Administracji Skarbowej wydał decyzję, w której zobowiązał podmiot do zapłaty zaległego podatku VAT wraz z odsetkami. Spółka zaskarżyła wspomnianą decyzję do sądu, jednakże Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) nie podzielił jej argumentacji. Rozpatrując skargę kasacyjną od wyroku WSA, Naczelny Sąd Administracyjny powziął wątpliwości w zakresie zgodności polskich przepisów ustawy o VAT odnoszących się do tzw. pakietu paliwowego z przepisami Dyrektywy i wobec tego zdecydował się skierować do TSUE pytania prejudycjalne. Jedno z nich dotyczyło wspominanego już 5-dniowego terminu na uiszczenie podatku po przewiezieniu na terytorium Polski oleju napędowego. Czy nie stoi on w sprzeczności z terminami wskazanymi w Dyrektywie i wobec tego czy nie stanowi on formy dyskryminacyjnego opodatkowania zakazanego przepisami Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej? Pozostałe pytania odnosiły się do zaliczki i ewentualnej możliwości uznania wcześniejszej zapłaty.

Co orzekł Trybunał? 

Trybunał w swoim wyroku odniósł się jedynie do zagadnienia zgodności 5-dniowego terminu na uiszczenie podatku VAT z przepisami Dyrektywy, zupełnie pomijając kwestie zgodności przepisów ustawy z unijną zasadą zakazu dyskryminacyjnego opodatkowania (na którą wskazywał Rzecznik Generalny w swojej opinii poprzedzającej wyrok). TSUE zakwestionował art. 103 ust. 5a ustawy o VAT, stwierdzając, że nie jest możliwe wprowadzenie obowiązku zapłaty podatku VAT zanim stanie się on wymagalny, tj. zanim organ podatkowy będzie z mocy prawa mógł żądać jego zapłaty. Zgodnie z art 69 Dyrektywy – w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów VAT staje się wymagalny z chwilą wystawienia faktury lub, jeżeli przed tym dniem nie wystawiono faktury, z upływem piętnastego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym miało miejsce zdarzenie powodujące powstanie obowiązku podatkowego (czyli w naszym przypadku dostawa oleju napędowego do Polski). Trybunał zauważył, że zastosowanie przepisów ustawy o VAT powodowałoby obowiązek zapłaty podatku przed wystąpieniem terminu wymagalności wynikającego z przepisów unijnych. Następnie TSUE podzielił zdanie Rzecznika Generalnego, który w swojej opinii stwierdził, że co prawda art. 206 Dyrektywy upoważnia państwa członkowskie do pobierania zaliczek na podatek VAT we wcześniejszym terminie, ale wspomniane uprawnienie dotyczy tylko podatku wymagalnego. Na końcu, odnosząc się do kwestii art. 273 Dyrektywy, upoważniającego państwa członkowskie do wprowadzania dodatkowych obowiązków służących prawidłowemu poborowi podatku oraz zapobieganiu oszustwom podatkowym, Trybunał przypominał, że takie obowiązki można wprowadzać wyłącznie z poszanowaniem innych przepisów Dyrektywy, a więc również dotyczących wymagalności podatku. W konsekwencji TUSE uznał art. 103 ust. 5a ustawy o VAT za sprzeczny z przepisami art. 69, 206 oraz 273 Dyrektywy.

Co oznacza wyrok? 

Podstawową konsekwencją omawianego wyroku jest zaprzestanie stosowania art. 103 ust. 5a ustawy o VAT. Wyroki TSUE nie powodują bowiem automatycznego usunięcia przepisów niezgodnych z prawem unijnym z polskiego porządku prawnego, ale jedynie obowiązek stosowania w ich miejsce odpowiednich przepisów prawa unijnego. Kolejnym ważnym skutkiem orzeczenia, może być składanie przez część przedsiębiorców wniosków  o zwrot nadpłaconego podatku. Na ten moment trudno przewidzieć jakie zmiany zaproponuje Ministerstwo Finansów. W jednej z przesłanych opinii Ministerstwo wskazało, iż podjęło pracę nad wystąpieniem do Komisji Europejskiej z wnioskiem o zgodę na stosowanie zaskarżonych przepisów, celem wyeliminowania ewentualnych możliwości powrotu „oszust podatkowych” w odniesieniu do sprzedaży paliw silnikowych. 

Autorzy: Monika Michalak Senior Tax Consultant, Łukasz Kopeć Tax Trainee

Kontakt z ekspertem:

Przemysław Roszkowski
Tax Manager
+48 509 954 271
przemyslaw.roszkowski@arenaadvisory.com
NEWSLETTER