Faktoring jest jednym z popularnych narzędzi wykorzystywanych przez przedsiębiorstwa do poprawy płynności finansowej. Polega on na wykupieniu przez faktora (bank lub inną instytucję finansową) nieprzeterminowanych wierzytelności finansowych, które powstały pomiędzy dostawcą towarów lub usług a ich odbiorcą. Dzięki faktoringowi, przedsiębiorstwo może szybciej uzyskać środki finansowe z tytułu sprzedaży, co skraca cykl rotacji należności i poprawia bieżącą płynność finansową. Dodatkowo, faktoring pełny pozwala firmom ograniczyć ryzyko niewypłacalności kontrahenta, ponieważ to faktor przejmuje na siebie to ryzyko. Usługa faktoringu ma charakter odpłatny, co wiąże się z koniecznością poniesienia kosztów dyskonta.
Nadwyżka kosztów finansowania dłużnego
Art. 15c ust. 1 ustawy o CIT zobowiązuje podatników do wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów kosztów finansowania dłużnego w części, w jakiej nadwyżka kosztów finansowania dłużnego przekracza wyższą ze wskazanych kwot:
- kwotę 3 mln zł albo
- 30% podatkowej EBITDA.
Podatkowa EBITDA to różnica między przychodami podatkowymi ze wszystkich źródeł przychodów, a sumą kosztów ich uzyskania. Przy jej obliczeniu nie uwzględnia się przychodów o charakterze odsetkowym, a także odpisów amortyzacyjnych oraz bieżących kosztów finansowania dłużnego.
Podkreślenia wymaga, że limity 3 mln zł albo 30% podatkowej EBITDA odnoszą się do nadwyżki kosztów finansowania dłużnego, a nie samych koszów. Przez nadwyżkę kosztów finansowania dłużnego rozumie się kwotę, o jaką poniesione przez podatnika koszty finansowania dłużnego przewyższają uzyskane przez niego przychody o charakterze odsetkowym. Licząc NKFD uwzględnia się przychody podlegające opodatkowaniu oraz koszty podatkowe potrącone w danym roku podatkowym.
Koszty finansowania dłużnego obejmują wszelkie wydatki związane z pozyskiwaniem środków finansowych od innych podmiotów, w tym od podmiotów niepowiązanych, oraz z korzystaniem z tych środków. Do kosztów tych zaliczają się przede wszystkim odsetki, opłaty, prowizje, część odsetkowa raty leasingowej, a także kary i opłaty za opóźnienia w spłacie zobowiązań oraz koszty zabezpieczenia tych zobowiązań.
Koszty faktoringu podlegają limitowaniu
W interpretacji z dnia 1 lutego 2024 roku (sygn. 0114-KDIP2-2.4010.622.2023.2.SP) Dyrektor KIS rozstrzygnął kluczową kwestię dotyczącą kosztów związanych z faktoringiem. W ocenie Dyrektora KIS, koszty te należy uznać za zapłatę za udostępnienie środków finansowych i korzystanie z nich. Oznacza to, że ponoszone koszty dyskonta stanowią koszty finansowania dłużnego w rozumieniu art. 15c ust. 12 ustawy o CIT, a przez to podlegają limitowaniu w zakresie zaliczania do kosztów uzyskania przychodów. Wypłacane dyskonto stanowi wynagrodzenie należne w zamian za przystąpienie do transakcji faktoringu przez co stanowi dla podatnika koszt związany z uzyskaniem środków finansowych i z korzystaniem z nich.
Dyrektor KIS, odwołując się do Dyrektywy Rady (EU) 2016/1164 (ATAD), wskazał, że przepisy tej dyrektywy szeroko definiują pojęcie kosztów finansowania dłużnego. Koszty finansowania zewnętrznego obejmują nie tylko odsetki, ale także inne wydatki ekonomicznie równoważne odsetkom oraz koszty związane z pozyskiwaniem finansowania. Przepisy te zawierają przykładowy, a nie wyczerpujący katalog kosztów, co potwierdza użycie przez ustawodawcę sformułowań „wszelkiego rodzaju koszty” oraz „w szczególności”. Oznacza to, że definicja kosztów finansowania dłużnego jest bardzo szeroka zarówno w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, jak i w dyrektywie ATAD. Każdorazowo o tym, czy dany koszt stanowi „koszt finansowania dłużnego”, decyduje, czy jest to „koszt związany z uzyskaniem środków finansowych i z korzystaniem z nich”.
Faktoring bez limitu
W wyroku z 23 maja 2024 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (sygn. III SA/Wa 768/24) uznał, że koszty dyskonta ponoszone przez spółkę w związku z zawartymi umowami faktoringu pełnego nie stanowią kosztów finansowania dłużnego. W związku z tym nie podlegają limitowaniu w zakresie zaliczenia ich do kosztów podatkowych. Uzasadniając swoje stanowisko, WSA w Warszawie odniósł się do wyroku WSA w Warszawie z 25 listopada 2021 roku (sygn. III SA/Wa 828/21). Odwołał się także do wyroku NSA z 3 października 2023 roku (sygn. II FSK 391/22). Z tych orzeczeń wynika, że koszty dyskonta przy umowie faktoringu zupełnego nie stanowią kosztów finansowania dłużnego.
Faktoring właściwy jest umową zbliżoną do cesji wierzytelności, aczkolwiek rozliczaną na innych zasadach aniżeli typowy obrót wierzytelnościami. Trudno zatem w tym wypadku mówić o klasycznym finansowaniu, gdyż faktor otrzymuje w zamian prawo majątkowe w postaci żądania spełnienia świadczenia z określonego stosunku zobowiązaniowego. Kwota przekazana przez faktora stanowi ekwiwalent za to, że przedsiębiorca nieodwracalnie zrzeka się przysługującego mu prawa majątkowego. Nie są to zatem środki stanowiące przedmiot udzielonego przedsiębiorcy finansowania tak jak w przypadku pożyczki lub kredyt. Zarówno w przypadku pożyczki jak i kredytu cechą najistotniejszą jest konieczność zwrotu udostępnionych (pożyczonych) środków pieniężnych.
W przypadku pełnego faktoringu przedsiębiorca faktoringowy nie udostępnia klientowi środków pieniężnych o charakterze zwrotnym. Jedyną czynnością jaką wykonuje jest przelew środków pieniężnych za nabywaną wierzytelność. Przy czym przelew nie pokrywa 100% należności, zaś różnica (dyskonto) jest wynagrodzeniem faktora za wykup wierzytelności przed terminem. Tym samym faktoring właściwy nie spełnia ekonomicznej funkcji pożyczki. Tym samym wartość dyskonta nie podlega zaliczeniu do kosztów finansowania dłużnego.
Co to oznacza dla podmiotów korzystających z faktoringu?
Wyrok WSA w Warszawie jednoznacznie wskazuje, że dyskonto przy faktoringu pełnym nie jest uznawane za koszty finansowania dłużnego zgodnie z przepisami ustawy o CIT. Dla podatników, którzy wyłączyli koszty dyskonta przy faktoringu właściwym z kosztów podatkowych ze względu na przekroczenie ustawowych limitów, jest to powód do ponownej analizy. Powinni ponownie przeanalizować możliwość ujęcia tych kosztów w podstawie opodatkowania. Z kolei dla podmiotów, które w przyszłości będą szukać atrakcyjnych form finansowania swojej działalności jest to argument przemawiający za skorzystaniem z faktoringu pełnego zamiast pożyczki czy kredytu obrotowego. Jak wynika z ostatniego wyroku, koszty dyskonta przy faktoringu właściwym mogą w pełnej wysokości stanowić koszty podatkowe, podczas gdy odsetki od pożyczek lub kredytów podlegają limitowaniu.
Artykuł został opracowany przez specjalistów: Piotra Chojnackiego i Olgę z zespołu Arena Advisory.